Slovenya

Balkanların örnek ülkesinin, kriz ile imtihanı

Geçiş ekonomileri arasında örnek öğrenci olarak gösterilen ve 1 Ocak 2007 tarihinde Avro Alanı’na katılarak, 2004 genişlemesiyle AB üyesi olan ülkeler arasından Avro Alanı’na katılan ilk ülke olma özelliğini taşıyan Slovenya, küresel mali krizden nasibini aldı. 2006-2008 yılları arasında ortalama yüzde 5,5 oranında büyüyen Slovenya’da, gayrimenkul balonunun patlamasıyla bankalar iflasın eşiğine geldi. Küresel krizin etkileri, büyük ölçüde açık bir yapıya sahip olan Slovenya ekonomisinin dış ticaret kanalında hissedildi. 2009 yılında durgunluğa girerek neredeyse yüzde 8 oranında küçülen Slovenya ekonomisi, Avro Alanı’nın en çok küçülen ekonomilerinden biri oldu. 2009 yılında Slovenya’nın mali pozisyonu hızla kötüleşerek kamu kesimi bütçe açığı GSYİH’nin yüzde 6,2’sine ulaştı. Küresel ekonominin ivme kazanmasıyla, 2010 yılında kısa bir toparlanmanın ardından tekrar durgunluğa giren Slovenya ekonomisi, 2012 yılında yüzde 2,4 oranında küçüldü. 2013 yılında ise, resesyondan çıkan Slovenya’nın küçülme oranı yüzde 1’e indi ve sonraki dönemlerde büyümeye geçmesi öngörüleri oluştu. Slovenya’da 2008 yılında yüzde 22 oranında olan kamu borcunun GSYİH’ye oranı, 2012 yılında yüzde 54,1 oranına ulaştı. 2013 yılında ise bu oran, 1995’ten bu yana Slovenya’da görülen en yüksek seviyeye, yüzde 71,7’ye yükseldi.

Hükümetin bütçe açığını kontrol altında tutmak için uyguladığı kemer sıkma önlemlerine rağmen bütçe açığının GSYİH’ye oranı, 2011 yılında artmaya devam ederek yüzde 6,4 oranında ölçüldü. Şubat 2009’da hükümet ve kamu sektörü sendikaları arasında 2009-2010 yıllarında maaş artışlarının yüzde 9,9’dan yüzde 7,1’e indirilmesini öngören bir sözleşme imzalandı. Temmuz 2010’da ise bazı kamu çalışanlarının maaş artışlarının dondurulması kararı alındı. Aralık 2011’de Slovenya hükümeti tarafından kabul edilen kemer sıkma paketi, sosyal yardım, emekli maaşları ve kamu çalışanlarının maaşlarının, 2012 yılının ilk yarısında, 2010 yılı seviyesinde dondurulmasını öngörmekteydi. 2012 yılında, kemer sıkma politikalarının bir sonucu olarak bütçe açığının GSYİH’ye oranı, yüzde 3,7’ye düşürüldü. Bununla birlikte bütçe açığı oranı, 2013 yılında yüzde 14,6’ya kadar çıktı. Bu ani yükseliş, bankaların sermaye yapısında yeniden düzenlemeye gidilmesine dayandırılıyor. Gelişmelerin ışığında, bütçe açığının GSYİH’ye oranının yüzde 3’ün altına düşürülmesi hedefiyle, aşırı açık prosedürü 2015’e kadar uzatıldı. Slovenya’nın, 2014 İstikrar Programı kapsamında gerekli tedbirleri alması bekleniyor.

Slovenya’nın sorunlu bankacılık sektörü ve bankaların sahip olduğu kötü krediler sorunun kaynağı olarak gösterilirken, iddialı bir mali konsolidasyona gidilmemesi halinde ülkenin borç stokunun GSYİH’sine oranının rekor düzeylere ulaşabileceği ve Yunanistan, İrlanda, Portekiz, İspanya ve GKRY’nin ardından yardım talebinde bulunacak altıncı Avro Alanı ülkesi olabileceği sıklıkla telaffuz ediliyor. Önde gelen uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları da Slovenya’nın kredi notunu düşürmeye başladı. Moody’s, 30 Nisan 2013 tarihinde Slovenya’nın yabancı para cinsinden uzun vadeli kredi notunu Ba1’den “çöp statüsü” olarak tabir edilen Baa2 seviyesine indirmesinin ardından, Fitch de 17 Mayıs 2013 tarihinde, Slovenya’nın A- olan kredi notunu BBB+’ya indirdi. Fitch, buna gerekçe olarak makroekonomik ve mali görünümün kötüleşmesini, bankaların yeniden sermayelendirilmesinin maliyetini ve siyasi belirsizliği gösterdi.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2014’ün sonuna kadar uzatılan bankaların yeniden sermayelendirilmesi sürecinde mevduat sahiplerine paralarının geri ödenmesi gerektiği kararını verdi. Bu meselenin önümüzdeki dönemde bütçe açığına nasıl bir etkisinin olacağı, belirsizliğini koruyor. Üç büyük bankanın yüzde 50’sini oluşturduğu Slovenya bankacılık sektöründe reforma gidilmesine, AB kurumları tarafından da büyük önem gösteriliyor. Öte yandan, 2014 Şubat verilerine göre işsizlik yüzde 10,2 ile zirve yaptı ve dış borcun GSYİH’ye oranı yüzde %35 seviyesine ulaştı.

Ülkenin temel ekonomik göstergelerine buradan ulaşılabilir.