Letonya

Avro Alanı’nın müstakbel yeni üyesi?

2004-2008 yılları arasında AB ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomi olan ve Baltıkların kaplanlarından biri olarak anılan Letonya, küresel krizin etkilerini ciddi şekilde hisseden ülkelerden biri oldu. Bu dönemde ekonomik büyümenin arkasındaki en önemli itici güç, yabancı sermaye akışına bağlı olarak yatırımlardaki artış olurken, 2008-2009 döneminde küresel mali krizin etkisiyle, yabancı sermaye akışının büyük ölçüde azalması da Letonya’nın durgunluğa girmesinde belirleyici oldu.

Kasım 2008’de Letonya’nın ikinci en büyük bankası olan Parex Bank’ın batmasıyla nedeniyle Letonya hükümeti, Aralık 2008’de Parex Bank’ın kurtarılması ve finansal sektörün dengelenmesi için Avrupa Komisyonu, IMF ve diğer uluslararası kreditörlerden toplam 7,5 milyar avroluk kredi talebinde bulunmak zorunda kaldı. Ivars Godmanis liderliğindeki koalisyon hükümetinin mali yardım karşılığında uygulamaya koyduğu kemer sıkma önlemleri ise halkın tepkisine yol açtı. Ocak 2009’da, ülkenin Sovyetler Birliği’nden ayrılmasından bu yana gerçekleşen en büyük eylemler olma özelliğini taşıyan kemer sıkma karşıtı protestolar, birçok AB ülkesinde olduğu gibi Letonya’da da hükümetin sonunu getirdi. Hükümetin istifa etmesinin ardından Maliye eski Bakanı Valdis Dombrovskis, hükümeti kurmakla görevlendirildi. Letonya ekonomisinin iflasın eşiğinde olduğunu belirten Dombrovoskis, kemer sıkma politikalarını ve bütçe kesintilerini sürdürdü. Dombrovoskis’in istifa etmesinin ardından göreve gelen merkez sağ hükümetin ekonomi ve maliye politikaları da bu yönde sürmekte.

Kamu harcamalarını kısan ve kemer sıkma politikaları uygulayan hükümet, mali ihtiyatı gözeterek bütçe açığının GSYİH’ye oranını 2010 yılında yüzde 8,1’den 2012 yılında yüzde 1,2’ye çekmeyi başardı. Letonya hükümetinin kabul ettiği kemer sıkma önlemleri arasında bakanlık sayısının 17’den 12’ye indirilmesi, bazı devlet kurumlarının kapatılması, 2008-2011 yılları arasında kamu sektöründeki çalışan sayısının yüzde 25 oranında azaltılması, sağlık hizmetleri, emeklilik ve eğitim sistemi reformları bulunmaktaydı. Bütçede konsolidasyona giden Letonya hükümeti, enflasyonu düşük seviyede tutacak önlemler aldı ve özellikle iş ve yatırım ortamlarını iyileştirmeye yönelik önemli yapısal reformlar gerçekleştirdi. Mayıs 2013 sonunda Avrupa Komisyonu, Letonya’nın bütçe açığının GSYİH’ye oranını yüzde 3’lük referans değerin altına çekmeyi başarması nedeniyle, Letonya hakkında Temmuz 2009’da başlatılan aşırı bütçe açığı prosedürünün kapatılmasını önerdi. Letonya’da bütçe açığının GSYİH’ye oranı 2013 yılında yüzde 0,9 oranında kaydedildi. Komisyon’un tahminlerine göre, bu oranın 2014 ve 2015 yıllarında da yüzde 1,1 civarında olacağı öngörülüyor.

Krizin etkisiyle 2009 yılında neredeyse yüzde 18 oranında küçülerek, AB’nin en fazla daralan ekonomisi olan Letonya, 2010 yılının ikinci yarısında ise küresel ekonominin yeniden ivme kazanmasıyla birlikte toparlanmaya başladı. 2011 yılında yüzde 5,5 oranında büyüyen Letonya ekonomisi AB’nin en hızlı büyüyen ikinci ekonomisi olurken, 2012 yılında kaydettiği yüzde 5,6 oranında büyüme ile AB ülkeleri arasında ilk sıraya yükseldi.

Kamu harcamalarındaki kesintinin etkisiyle artan işsizlik oranı, 2009’da AB genelinde en yüksek düzeye ulaşarak yüzde 18,2 oranında gerçekleşti. Ekonomideki iyileşmeye paralel olarak azalan işsizlik oranı, halen AB ortalamasının üzerinde seyretmekle birlikte, Letonya’nın önündeki zorluklardan biri olarak öne çıkıyor. Letonya’da işsizlik 2013 yılında yüzde 11,9 oranında kaydedildi, Komisyon ülkedeki işsizliğin azalarak 2016 yılına kadar tek haneli oranlara düşeceği öngörüsünde bulunuyor.

Letonya, 5 Mart 2013 tarihinde, 1 Ocak 2014’te Avro Alanı’nın 18’inci üyesi olmak üzere resmen başvuruda bulundu. Avrupa Komisyonu, 5 Haziran 2013’te açıkladığı raporunda Letonya’nın yakınsama kriterlerini yerine getirdiğini ve avroyu kullanmaya hazır olduğunu ifade ederek, Letonya’nın 1 Ocak 2014 tarihinde Avro Alanı’na katılmasını önerdi. Letonya, 1 Ocak 2014 tarihinde ortak para birimi avroyu kullanmaya başladı.

Avrupa Komisyonu’na göre, Letonya ekonomisinin güçlü performansına karşın, en son veriler ülkenin Ukrayna-Rusya krizinin etkisiyle dış ticaretin azalması ve yatırım ortamının kötüleşmesi gibi birtakım zorluklarla karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Letonya’da büyümenin yavaşlayarak 2013 yılında yüzde 4,2’den, 2014 yılında yüzde 2,6; 2015’te ise 2,9 oranına gerilemesi öngörülüyor. Komisyon, ülkenin dış şoklara açık olacağını belirtiyor. 8 Temmuz 2015 tarihinde Letonya'nın yeni seçilen Cumhurbaşkanı Raimonds Vejonis görevine resmen başladı.

1 Ocak 2015 tarihinde ise Letonya, ilk defa AB'nin Dönem Başkanlığını devraldı. 

Ülkenin temel ekonomik göstergelerine buradan ulaşılabilir.