Güney Kıbrıs Rum Yönetimi
AB Dönem Başkanlığı’nda iflas
GKRY küresel kriz ve Avro Alanı krizinden ciddi biçimde etkilenen ülkelerinden biri konumunda bulunuyor. GKRY ekonomisi 2009 yılında yüzde 1,9 oranında daraldı. 2008 yılında bütçe fazlası veren GKRY, 2009 yılından itibaren bütçe açığı vermeye başladı ve 2009 yılında bütçe açığı GSYİH’nin yüzde 6,1’i oranında kaydedildi. 2011’de Yunanistan ve Avro Alanı’ndaki borç krizinin derinleşmesiyle birlikte, GKRY’nin ekonomik ve mali durumu kötüye gitmeye devam etti. GKRY’nin kamu borç stokunun GSYİH’ye oranı da 2012 yılında yüzde 85,8 seviyesine ulaştı. GKRY’nin Yunanistan’ın borçlarının yarattığı mali risklerle karşı karşıya kalması, borçlanma maliyetlerini oldukça artırdı.
GKRY’nin ekonomik sıkıntıya düşmesinin arka planında cari açık bulunuyor. Son on yılda yüksek oranda cari açık veren GKRY, AB ülkeleri arasında en fazla cari açık kaydeden ülke konumuna geçti. 2008 yılında yüzde 15,6 seviyesine ulaşan cari açık, 2011 yılına kadar bir miktar toparlanmasına karşın, 2012 yılında tekrar artarak GSYİH’nin yüzde 11,7’sine yükseldi. Ülkenin yüksek cari açık vermesi, ihracat pazar payında ve rekabet gücünde önemli kayıplar kaydettiğine işaret ediyor. Geçmişte GKRY, cari açığın finansmanını özellikle doğrudan yabancı yatırım ve yabancı mevduattan oluşan yabancı sermaye akımlarından sağlıyordu. Ancak kriz ortamında GKRY’nin yabancı sermayeye bağlı kalması, ülke ekonomisinin kırılganlığını artırdı.
Haziran 2012’de GKRY, içinde bulunduğu ekonomik krizden çıkabilmek için AB’nin destek mekanizmasına başvurarak, alacağı mali desteğe karşılık başta merkez bankası olmak üzere tüm finansal kurumlarını AB denetimine açmayı kabul etti. Böylelikle GKRY, aynı zamanda içinde bulunduğu ekonomik kriz nedeniyle başvurduğu AB destek mekanizmasının denetimi altında, AB Dönem Başkanlığı’nı devralan ilk AB üyesi olarak da tarihe geçti.
Bunu takiben, 2013 yılı başında iflasın eşiğine gelen iki büyük bankasının devlet desteği istemesi üzerine GKRY, AB’ye tekrar mali yardım başvurusu yaptı. Uzun süren görüşmelerden sonra, Mart 2013’te Avro Grubu, GKRY ile dokuz milyar avro değerinde kurtarma paketi üzerine anlaşmaya vardı. IMF’nin de bu kapsamda bir milyar avro sağlaması öngörüldü. Toplam sağlanacak 10 milyar avro yardım, GKRY’nin milli gelirinin yaklaşık yüzde 50’sine karşılık geliyor. Bankacılık sisteminin küçülmesi ve düzenlenmesinin öngörüldüğü anlaşma ile GKRY’nin en büyük ikinci bankası olan Laiki Bank’ın öncelikli olarak “iyi banka” ve “kötü banka” olarak ikiye bölünmesi ve 100 bin avronun altındaki mevduatlarının Bank of Cyprus’a aktarılması; 100 bin avronun üzerindeki mevduattan ise yüzde 40’a varan oranda vergi alınması öngörüldü. İflas ederken AB’den Dönem Başkanlığı’nı devralan GKRY’de gerçekleştirilen seçimlerde, krizin mimarı olarak görülen Hristofyas hükümeti büyük bir yenilgi aldı.
Ülkede ekonomik küçülme 2013’te yüzde 5,4 ile had safhaya yükselirken uygulanan ekonomik istikrar programı ile birlikte bu seyrin azalarak 2015’ten itibaren ekonominin toparlanması büyümeye geçilmesi öngörülüyor. Büyümenin, 2015’te yüzde 0,4 ve 2016’da yüzde 1,6 oranında gerçekleşmesi bekleniyor. Kamu açığının da 2015 dengelenerek, GSYH’deki payının 2016’da yüzde 111,6’ya düşmesi bekleniyor. Alınan mali önlemler ile birlikte bütçede gelirlerin 2014 yılında artması bekleniyor. Harcamaların ise sıkı mali kontrol altında bulunuyor. 6 Nisan 2015 tarihinde GKRY, bankacılık sistemine getirilen sermaye dolaşım sınırlamalarını kaldırdığını açıkladı.
22 Mayıs 2016 tarihinde GKRY parlamento seçimleri için sandığa gitti. Katılım oranının yüzde 67,7 oranında kaydedildiği seçimlerde, GKRY lideri Nikos Anastasiadis'in merkez sağ görüşlü Demokratik Seferberlik Partisi (DİSİ) oyların yüzde 30,7'sini alarak birinci olurken, komünist görüşlü Sol Yeni Güçler (AKEL) oyların yüzde 25,6'sını alarak seçimleri ikinci sırada tamamladı. Resmi olmayan sonuçlara göre, 56 sandalyeli Rum parlamentosuna; DİSİ'nin 19, AKEL'in 15, DİKO'nun 9, EDEK'in 3, Vatandaşlar İttifakı'nın 3, Dayanışma Hareketi'nin 3, Çevreciler Hareketi'nin 2 ve ELAM'ın 2 milletvekili soktuğu belirtildi.
Ülkenin temel ekonomik göstergelerine buradan ulaşılabilir.